بازگشت
کابل ومسکو، فرازدیپلماتیک پس از فرود طولانی
محمد امین میرزاد محمد امین میرزاد

 دومین سفر اقای سرگئی لاوروف و زیر خارجه روسیه به کابل در حالی صورت گرفته است که افغانستان در حقیقت به نوعی خروجی تنش های روسیه و با غرب به شمار می رود و از این بابت افغانستان باردیگر برای روسها نیز اهمیت ویژه پیدا کرده است.

 اگر به پسمنظر این روابط نگاه شود، روابط سیاسی میان مسکو و کابل بعد از سقوط رژیم نجیب الله در کابل از اوج به سوی فرود حرکت کرد، و اکنون پس از سال16 باردیگر فراز تدریجی خود را اغاز کرده است، اما طبیعی است که این فراز هرگز به  دوره اقتدارکمونیست ها در حاکمیت افغانستان در دهه شصت شمسی نمی رشد.

 پس از سقوط رژنجیب الله با آن كه روسيه از دولت آقاي رباني در كابل حمايت كرد، اما هيچ گاه روابط رسمي ميان دوكشور رونق چنداني نگرفت، پس ازسقوط دولت آقاي رباني و تصرف كابل توسط طالبان، روسيه از جبهه متحد شمال در برابر تهاجم طالبان حمايت كرد و به صورت غير رسمي به اين جبهه امكانات و تجهيزات نظامي مي داد، پس از حادثه 11 سپتامبر روسيه از حمله آمريكا به افغانستان حمايت كرد، اما در فرايند استقرار نظام سياسي جديد در كابل روسيه نقش چنداني نيافت و در حاشيه قرار گرفت، روسيه حتي از اعزام نيرو در قالب ايساف به عنوان نيروهاي سازمان ملل هم به افغانستان خوداري كرد ولي از حضور نيروهاي آيساف و ناتو در افغانستان حمايت كرد و از آن جايي كه تجهيزات پوليس و اردوي ملي در افغانستان با سلاح هاي روسي مجهز بود، روسيه درهمان آغاز استقرار نظام دموکراسی در افغانستان، مبلغ 200 ميليون دالر را به عنوان كمك براي بازسازي و تقويت پوليس و اردوي ملي به افغانستان و عده داد، توافقات ابتدایی درباره اين كمك ها درعرصه نظامی بین روسیه و افغانستان، در فبروري سال 2002 طي سفر محمد قسيم فهیم وزیر دفاع وقت افغانستان به مسکو بدست آمده بود، به دنبال آن سرگی ایوانوف وزیر دفاع روسیه، در 6 سپتامبر سال 2002، براي اولين بار پس از سقوط طالبان از كابل ديدن كرد و به صورت رسمي دادن اين كمك ها از سوي روسيه به افغانستان آغاز گرديد. اما اين كمك ها در پي سردي روابط افغانستان و روسيه و گرايش دولت كابل به سوي امريكا و غرب در آغاز سال 2006 قطع گرديد، يكي از مقامات بلند پايه و زارت دفاع روسيه دراين زمينه گفت كه روسیه با عرضه تجهیزاتی به مبلغ بیش از 100 میلیون دالر، به نیروهای مسلح افغانستان طی سال های اخیر برنامه حمایت از افغانستان را متوقف می کند، با وقوف به این که کابل در ساخت روابط جدید خود با مشارکین غربی، بیشتر بر واشنگتن تکیه دارد تا بر روسیه.اما درعین حال همکاری های روسیه با دولت افغانستان همچنان ادامه یافت وباردیگر کمک های فنی و مالی خود را به افغانستان به مبلغ 30 میلیون دلار ارائه کردكه شامل چهار هلی کوپتر "می-8 ام. تی."، دو فقره هواپیمای "ان.26" و "ان-32"، ده ها موتر ویژه، وسایط ارتباطی و اداره اردو مي گردید.

یکی از مهمترین دستآوردهای روابط میان کابل و مسکو بخشیدن بدهی بیست ملیارد دالری روسیه به افغانستان است، این مبلغ را روسیه به دولت های کمونیستی وقت داده بود. آقاي اسپنتا وزيرخارجه افغانستان در اكتوبر 2006 به روسيه سفر كرد هدف اساسی این سفر در خواست بخشیدن این قرضه از سوی روسیه بود. آقاي اسپنتا طي مصاحبه اي در مسكو گفت: « ما تا به حال از تمام امكانات موجود براي همكاري بين دو كشور استفاده نكرده‌ايم، من خواستار آنم، تا ازين امكانات به نفع ملل دو كشور، تأمين صلح و ثبات در منطقه، مبارزه با تروريزم و تحكيم حاكميت در افغانستان استفاده شود، مسأله قروض تقريباً حل شده است. روسيه جهت بخشيدن اين قروض ابراز آماد‌گي نموده است و فقط انجام كار هاي بيروكراتيك حل مساله در چارچوب كلوپ قرضه‌دهند‌گان پاريس باقي مانده است». و زير خارجه روسيه نيز روابط سياسي روسيه با افغانستان را با اهميت توصيف كرد و ياد آور شد: « افغانستان یکی از شریک های بسیار نزدیک روسیه میباشد. صلح و ثبات در منطقه آسیا مربوط به ثبات اوضاع در افغانستان و برقراری دولت مستقل افغانی میباشد».

بخشیدگی قروض افغانستان از سوی روسیه سبب تحکیم بیشتر روابط میان دوکشور گردید، روسیه به دنبال امتیازاتی بود تا باردیگر حضور خود را درافغانستان تثبیت نماید به همین دلیل سفرسیرگی لاوروف وزير خارجه روسيه در سال 2007 به کابل سفر کرد و دراین سفر ضمن افتتاح سفارت بازسازی شده روسیه در کابل برتحکیم روابط با کابل تاکید گردید.

سرگی لاوروف در دومین خود سفر به کابل، توافقنامه ای را با همتای افغانی خود امضا کرد.

این نخستین توافقنامه در نوع خود است که در مورد مبارزه مشترک با تروریسم و قاچاق مواد مخدر میان دولت های افغانستان و روسیه امضا می شود.رنگین دادفر اسپنتا، وزیر خارجه افغانستان که در یک کنفرانس مشترک خبری با آقای لاوروف سخن می گفت، تاکید کرد که تامین صلح در افغانستان بدون همکاری فدراسیون روسیه ناممکن است.امضای این  توافقنامه با روسیه، برای بهبود روابط دو کشور و تقویت مبارزه با تروریسم و مواد مخدر، مهم است.

  روابط میان روسیه و کابل هرچند تا سال های پیش در سطح پایینی جریان داشت، اما حضور افغانستان در کنفراس شانگهای، و نیز همکاری روسیه با ناتو و... سبب گردیده است که روز به روز بیشتر از سالهای قبل میان کابل و مسکو تعامل برقرار گردد.

هم چنین درنوزدهم ماه جنوری 2009 دفتر رئیس جمهوری افغانستان نامه ای از دمتری مدودف رئیس جمهور روسیه را منتشر کرد که در پاسخ به نامه آقای کرزی منتشر شده بود و در آن ذکر شده بود که روسیه حاضر است به تقویت نهاد های دفاعی افغانستان کمک کند.به دنبال و در روزهای که انتقاد مقام های غربی از دولت آقای کرزی به اوج خود رسیده بود آقای کرزی در سخنرانی در آکادمی نظامی کابل گفت غربیها به درخواستهای مکرر او برای تجهیز نیروهای مسلح افغانستان با جنگ افزار های سنگین تا حال پاسخ مثبت نداده اند.رئیس جمهوری افغانستان در این سخنرانی اش گفت که: "ما در صددیم که دوباره هواپیما پیدا کنیم. به آمریکا و دیگر کشورهای جهان گفته ایم که به ما هواپیما بدهند، در غیر آن از جای دیگری می گیریم."

به هرحال هرچند آقای کرزی غرب را به نزدیک شدن بشتر کابل به سوی مسکو تهدید کرد اما روسیه و غربی نیز نیازمند به تعامل در مورد افغانستان هستند، ترانسپورت تدارکات ناتو از خاک روسیه کی کاز مهمترین نیاز های غرب به روسیه است و باید باروسیه ها در مورد افغانستان با این کشور به تعامل بپردازد.

براین اساس تحکیم روابط کابل با مسکو در شرایط حاضر هم به نفع دولت افغانستان و هم کشور های غربی خواهد بود.


March 25th, 2009


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی